Αχιλλέας Τόπουλος

Τι είναι ο βρυγμός;

Ο βρυγμός είναι το σφίξιμο-τρίξιμο των δοντιών. Ανήκει στις «παραλειτουργικές έξεις», στις συνήθειες, δηλαδή, που ξεφεύγουν από τα όρια της φυσιολογικής λειτουργίας, όπως το δάγκωμα των νυχιών, το δάγκωμα αντικειμένων (π.χ. μολυβιών), ο θηλασμός των δακτύλων κ.α.. Στην εποχή μας μάλιστα ο βρυγμός παρουσιάζεται σε συχνότητα 90%!

Η αιτία εμφάνισης του βρυγμού είναι ακόμα αδιευκρίνιστη. Πιστεύεται ότι κατά κύριο λόγο οφείλεται σε ψυχολογικούς παράγοντες, καθώς φαίνεται ότι η στοματική κοιλότητα είναι το πιο πρόσφορο έδαφος για να ξεσπάσει το στρες. Έχει ενοχοποιηθεί και η κληρονομικότητα ενώ μεταξύ των αιτιών έχει αναφερθεί και η λήψη φαρμάκων.

Έρευνες έχουν δείξει ότι ο ήχος που παράγεται από τρίξιμο των δοντιών εντοπίζεται μόνο από ένα μικρό ποσοστό ασθενών της τάξεως του 20%, οπότε στην πραγματικότητα ο ασθενής συνήθως δεν έχει γνώση του προβλήματός του.

Πως θα καταλάβω ότι σφίγγω τα δόντια μου;

Η διάγνωση του βρυγμού, εκτός από τον ίδιο τον ασθενή ή τα άτομα που κοιμούνται μαζί του, μπορεί να γίνει εύκολα και από τον γιατρό. Ενδοστοματικά συνήθως θα παρατηρηθούν οι λεγόμενες “φασέτες”. Αυτές δεν είναι τίποτα περισσότερο από το εντύπωμα που προκαλείται από το φάγωμα και σφίξιμο των δοντιών.

Επιπλέον μια προσεκτική κλινική εξέταση ολόκληρης της στοματοπροσωπικής χώρας, συμπεριλαμβανομένων και των μυών του στόματος και του αυχένα, θα επιβεβαιώσει την διάγνωση.

Ο ασθενής μπορεί να παραπονιέται για ευαισθησία στα δόντια, για πόνο στα μάγουλα και στον αυχένα μόλις ξυπνάει, ο οποίος πόνος διαχέεται, είναι αντανακλαστικός και δεν εντοπίζεται, ούτε συνδέεται με ένα συγκεκριμένο δόντι. Μπορεί να υπάρχει πόνος ή ενόχληση στην περιοχή του αυτιού, όπου εντοπίζεται η άρθρωση που ενώνει τις δυο γνάθους και καταπονείται ενώ ενδέχεται να υπάρχει και δυσκολία στο άνοιγμα ή κλείσιμο του στόματος.

Θεραπεία

Η θεραπευτική προσέγγιση του βρυγμού γίνεται κυρίως με ενδοστοματικούς νάρθηκες. Κατασκευάζονται από τον οδοντοτεχνίτη μετά από λήψη αποτυπώματος των δοντιών άνω και κάτω γνάθου. Το υλικό κατασκευής τους είναι η ακρυλική ρητίνη, η οποία είναι διαφανής και τοποθετείται στην πλειονότητα των περιπτώσεων στην άνω γνάθο.

Ο ασθενής συνήθως φορά τον νάρθηκα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η αποτελεσματικότητά του αγγίζει θεραπευτικά το 70%. Βέβαια σε σοβαρότερες καταστάσεις, η χρήση του μπορεί να επεκταθεί και στη διάρκεια της ημέρας.

Η λειτουργία του στηρίζεται στο γεγονός ότι δεν αφήνει τα δόντια να έρθουν σε επαφή, με συνέπεια να αποπροσανατολίζονται οι μύες και να μην σφίγγουν. Ακόμα όμως και να σφίξει ο ασθενής, το υλικό κατασκευής του νάρθηκα είναι πιο μαλακό από τα δόντια και έτσι φθείρεται ο νάρθηκας αντί για τα δόντια. Απορροφά τις πιέσεις και δεν μεταβιβάζονται αυτές στην άρθρωση που συνδέει τις δυο γνάθους και βρίσκεται στην περιοχή του αυτιού.

Αν ο βρυγμός δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να προκαλέσει σημαντικές βλάβες στα δόντια ,στους ιστούς αλλά και στην κροταφογναθική διάρθρωση.

Η ουλίτιδα αφορά την φλεγμονή των ούλων και συνήθως συνοδεύεται με οίδημα (πρήξιμο) συχνά στην περιοχή ανάμεσα στα δόντια, ερυθρότητα και αιμορραγία, ενώ κάποιες φορές μπορεί να υπάρχει και κακοσμία.

Η αιτία που την προκαλεί είναι η παρουσία μικροβίων που έχουν εγκαταστήσει φλεγμονή στην περιοχή.

Η θεραπεία συνίσταται στην αφαίρεση την τρυγίας (πέτρας), που μπορεί να υπάρχει και κάτω από τα ούλα, της πλάκας και των χρωστικών. Γίνεται με ειδικούς υπερήχους εντελώς ανώδυνα. Στη συνέχεια γίνεται λείανση και στίλβωση και συνιστάται επανεξέταση σε δυο εβδομάδες. Αν μετά την πάροδο δύο εβδομάδων κριθεί απαραίτητο, ξαναγίνεται καθαρισμός, συνήθως πιο τοπικά πλέον και σε μικρότερη κλίμακα.

Εξίσου σημαντική όμως στην αντιμετώπιση της ουλίτιδας είναι και η συμμετοχή του ίδιου του ασθενούς. Ο ασθενής πρέπει να ακολουθεί τις οδηγίες του θεράποντος οδοντιάτρου τόσο στο σωστό τρόπο βουρτσίσματος, όσο και στη χρήση νήματος ή άλλων μέσων μεσοδόντιου καθαρισμού (βουρτσάκια). Βαρύνουσα σημασία έχει και το να προσέρχεται ο ασθενής στον χρόνο επανελέγχου που έχει καθοριστεί ειδικά με βάση τις συγκεκριμένες ανάγκες του.

Η αποτρύγωση (ή καθαρισμός όπως λέγεται συνήθως) αναφέρεται στην αφαίρεση της “πέτρας”. Η πέτρα είναι ουσιαστικά η πλάκα η οποία έχει σκληρύνει σταδιακά και δεν είναι δυνατόν να αφαιρεθεί με βούρτσισμα στο σπίτι.

Η αφαίρεση της γίνεται με ειδικά εργαλεία υπερήχων εντελώς ανώδυνα και πολύ αποτελεσματικά. Παράλληλα, αφαιρούνται χρωστικές και γίνεται έλεγχος σε όλη την στοματική κοιλότητα και όχι μόνο στα δόντια.

Η τρυγία(πέτρα) είναι απαραίτητο να αφαιρείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, τα οποία ορίζονται από τον οδοντίατρο. Αν αυτό δεν γίνει, τότε είναι πολύ πιθανό να εγκατασταθεί φλεγμονή στα ούλα, γνωστή ως ουλίτιδα.

Τι είναι η απονεύρωση;

Είναι μια διαδικασία κατά την οποία αφαιρείται ο νεκρός η κατεστραμμένος ιστός του δοντιού (το νεύρο του) και μορφοποιείται κατάλληλα η ρίζα ώστε να μπορεί να κλειστεί με ένα ειδικό υλικό που εξασφαλίζει κατά το δυνατόν την ερμητικότητά της.

Πότε απαιτείται η απονεύρωση;

Όταν ο πολφός (το νεύρο) του δοντιού έχει φλεγμονή ή έχει νεκρωθεί. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορες αιτίες όπως τερηδόνα, κάταγμα ή τραύμα.

Αποτελεί ο πόνος πάντα ένα σύμπτωμα ;

Όχι πάντα και για αυτό απαιτείται συχνός προληπτικός έλεγχος (προτείνεται ανά περίοδο έξι μηνών). Πιθανόν ο οδοντίατρος να διαπιστώσει κατά την προληπτική εξέταση την ύπαρξη ενός συριγγίου, το οποίο από τους ασθενείς περιγράφεται σαν ”σπυράκι” και αποτελεί ένδειξη του ότι το νεύρο πλέον έχει νεκρωθεί (ολικώς ή και μερικώς).

Ο ασθενής στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν πονάει καθόλου. Σε άλλες όμως, ενδέχεται να υπάρχει ενόχληση που μπορεί να ποικίλει από πολύ ισχυρό πόνο, ευαισθησία στο ζεστό ή κρύο, πόνο στο μάσημα των τροφών ή στο άγγιγμα του δοντιού ή και πρήξιμο των ούλων γύρω από το δόντι.

Μπορώ να αποφύγω την απονεύρωση λαμβάνοντας αντιβίωση ;

Το δόντι, όταν φτάσει σε σημείο να χρειάζεται θεραπεία, δεν μπορεί να θεραπευτεί από μόνο του. Αν η φλεγμονή αφεθεί, αυτή θα επεκταθεί, ο πόνος συνήθως χειροτερεύει και πιθανόν να επιδεινωθεί η κατάσταση ή και να οδηγηθεί το δόντι σε εξαγωγή.

Πολλοί ασθενείς έρχονται στο ιατρείο μετά από ημέρες λήψης αντιβίωσης. Στην πραγματικότητα αυτό δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο νόημα γιατί, σε περίπτωση που ο πολφός του δοντιού είναι ήδη νεκρός δεν υπάρχει αιμάτωση στο δόντι κ επομένως δεν φτάνει η αντιβίωση να εισχωρήσει στο εσωτερικό του δοντιού. Το αν θα δοθεί η όχι αντιβιοτική κάλυψη θα πρέπει να αποφασιστεί από τον οδοντίατρο, αφού εκτιμήσει κλινικά και ακτινογραφικά το περιστατικό και εφόσον συντρέχουν πολύ συγκεκριμένοι λόγοι.

Πόσες επισκέψεις απαιτούνται για την ολοκλήρωση της θεραπείας ;

Ο αριθμός των επισκέψεων εξαρτάται από τη σοβαρότητα του προβλήματος και την πολυπλοκότητα του δοντιού (πχ. περισσότερες ρίζες στα πίσω δόντια απαιτούν περισσότερα ενδεχομένως ραντεβού).

Σε ποιες κατηγορίες ασθενών μπορεί να πραγματοποιηθεί η θεραπεία της απονεύρωσης ;

Κάθε ασθενής που θέλει να σώσει το δόντι του, το οποίο πάσχει από μόνιμη πολφική βλάβη, μπορεί και ενδείκνυται να κάνει θεραπεία. Συνήθως, δεν υπάρχει περιορισμός όσον αφορά την ηλικία ή την γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς, αρκεί να ενημερωθεί ο οδοντίατρος όταν υπάρχει κάποιο σοβαρό ιατρικό πρόβλημα (π.χ. νόσοι της καρδιάς, διαβήτης, κλπ.).

Τελικά πονάει ή όχι η απονεύρωση ;

Κάποτε ίσως αυτό να ίσχυε. Τώρα πλέον με την εξέλιξη στον τομέα της αναισθησίας, η οποία γίνεται σε κάθε στάδιο της θεραπείας, ο πόνος έχει επιτέλους νικηθεί. Ενδέχεται να υπάρξει μικρή ενόχληση μεταξύ των επισκέψεων η οποία κυμαίνεται από ελαφρύ πόνο μέχρι πρήξιμο στα ούλα, αλλά η ενόχληση αυτή περνά με ένα παυσίπονο.

Πόσα χρόνια μπορεί να κρατήσει ένα δόντι που έχει υποστεί ενδοδοντική θεραπεία ;

Η ενδοδοντική θεραπεία δεν επιβαρύνει τη διατήρηση του δοντιού στη στοματική κοιλότητα. Εφόσον το οστό που το στηρίζει είναι υγιές, τότε δεν θα υπάρχει κανένα πρόβλημα.